Ph 102: Ang meron ng sarili

Meron ba akong sarili?

Siyempre meron, di ba? Ano ba namang klaseng tanong iyan? Ang daming mga pagkakataong halatang halata naman talagang meron akong sarili. Halimbawa, kung magdedeposito ako ng tseke sa pangalan ko, magbibigay ako ng ID upang patunayan na para sa akin ang binabayaran ng tseke. Kung papasok ako ng Rizal Library, kailangan muli ang aking ID upang malaman ng gwardya kung lehitimo akong estudyante ng pamantasan.

Pero maghunus-dili tayo at suriin na baka mamaya mali ang tanong. Iyan ang dati na nating natutunan sa pilosopiya, di ba?

Meron ka bang pera? Pautang naman. Meron ka bang bolpen? Pahiram lang sandali.

Meron ka bang sarili? Hmmmm. . . Kung oo ang sagot mo, alanganin yata tayo dahil hindi ko pwede utangin o hiramin.

Sa tanong na meron ka bang ______?, madalas ang pinag-uusapan ay mga ari-arian, mga bagay na maaaring ituro ng daliri at sabihing: iyan. Hindi yata ganoon ang sarili. Hindi ito ari-arian ni bagay na maituturo. Kung itinuturo ng daliri ang sarili, ang tinatamaan ng daliri ay katawan ng tao o litrato niya.

Palalimin pa natin. Kapag sinabi kong ako si ­­­­­______, nakatira sa ______, nagtatrabaho sa ______, atbp, nagbibigay lamang ako ng mga konseptong kadalasang pumupuno sa mga opisyal na dokumento tulad ng ID, pasaporte o sertipiko ng kapanganakan. Mga detalye ito ng aking sarili na kinabisado ko na sa isip ko at agad kong naibibigay kung kinakailangan.

Kaya nasabi ni Padre Ferriols na ayon sa pilosopo, wala daw siyang sarili. Sa palagay ko, ang tinutukoy ni Padre dito ay si David Hume. Para kasi kay Hume, walang iba ang sarili kundi ang mga tinipong mga katangian at karanasan. At hindi nga ba, ang mga ito ang natitipon din sa mga sertipiko at dokumentong nabanggit na? Liban sa mga impormasyong ito, na para kay Hume ay mga impormasyon lamang, walang sarili, ayon sa kanya.

Ngunit sa pambihirang sinasabi ni Hume, maaari pa rin natin makita ang isang katotohanang nagkukubli ngunit nagpapakita rin kung kaya lamang natin pansinin. Sipiin natin sandali ang sinabi ni Hume. Ayon sa kanya:

“Tumingin akong maingat sa aking mga nararamdaman sa loob ko, masusi akong humanap ng sarili, at wala akong nakitang sarili.”

Nakakabaliw ano? Pero may mahalagang sinasabi si Hume. Nagbubukas ito ng pambihirang pagmumulat.

Hindi nga ba’t may mga kalakaran sa mga subdibisyon na kailangan mong magbigay ng ID sa gwardya kung papasok ka bilang bisita? Kapag palabas ka na, baka tanungin ka ng gwardya para siguraduhin kung naisasauli niya ang angkop na ID, “Kayo po ba si ______?” Baka pwede ka nang sumagot: “Hindi po, wala naman po kasing sarili. Pero sa akin nga ang ID na iyan.” Pwede kaya iyon?

Uulitin ko ang sipi at didiinan ko ang ilang mga salitang magbubukas ng landas sa ating pagsasaliksik:

“Tumingin akong maingat sa aking mga nararamdaman sa loob ko, masusi akong humanap ng sarili, at wala akong nakitang sarili.”

Sino o ano ang tinutukoy ng mga salitang diniinan sa itaas? Sino itong ako na naghahanap sa sarili. Hindi nga ba ang sariling hinahanap ko ay ako ring naghahanap. Ang naghahanap at hinahanap ay iisa. Kaya pala hindi magkatagpo.

Para kang nagpadala ng text sa sarili mo:

Text: “Here na me. Where na you?”

Tugon: “Here na rin me. Where na nga ba you?”

Talagang hindi kayo magkikita kasi ikaw rin ikaw.

Sino yung ako na naghahanap sa sarili? Ako rin iyon. Hindi ko maituro ang sarili sapagkat ako ang aking sarili. Kapag tinatanong ko kung meron ba akong sarili, pinipilit kong ituro ang hindi maituturo. Namumulat ako ngayon na nararanasan ko ang aking meron bilang sarili. Nagpapamalas ang aking pagmemeron bilang ako: ang sarili ko. Hindi ito konsepto pero tunay na meron. At tuwiran kong nararanasan bilang meron bago ko pa buuin ang anumang konsepto ng ako. Samakatwid, imbes na sabihing meron akong sarili, mas angkop palang sabihing ang meron ko ay sarili.

Ang meron ko ay sarili. Kung nasabi na noong unang semestre na hindi konsepto ang meron, namumulat tayo ngayon na hindi ako ang ID, pasaporte, sertipiko, grado ko. Mga konsepto lamang ito na tumutukoy sa sariling mas malalim pa. Kaya pala hindi rin nahuhuli ng mga konsepto ang sarili. Ika nga sa mga unang pahina ng Pambungad sa Metapisika, “ako ay lihim na kalaliman.”

Dahil nga hindi konsepto, maaari lamang pag-usapan ang sarili sa pamamagitan ng mga bungang isip. Nagbigay si Padre Ferriols ng ilang mga halimbawa ng mga bungang isip na ganito: ang sarili bilang hangin, abot tanaw, sentro.

Mga tanong para sa ibayong pagmumuni:

1.      May nagsasabing pagdating ng taong 2045, mararating ng mga kompyuter ang tuktok ng bilis nitong gumanap ng mga kalkulasyon. Dahil dito, maaari nang i-upload sa internet ang kamalayan ng tao. Kung mamatay ang tao, maaaring mai-download sa isang robot ang kanyang kamalayan upang patuloy siyang mabuhay. Nasaan na ang sarili sa ganitong sitwasyon? Ano ang sasabihin ni Hume? Ano ang sasabihin ni P. Ferriols?

2.      Karaniwang ginagamit ng mga dokumento at sertipiko ang mga konsepto tulad ng pangalan, kasarian, edad, atbp. Alam natin na maaring dumaan sa legal na proseso upang magpabago ng pangalan. Malamang malapit na ang panahong pati ang kasarian ay maaari ding ipabago ayon sa legal na proseso. Ganoon din kaya ang maaaring mangyari sa edad at iba pang impormasyon sa mga dokumentong ito? Ano ang mga implikasyon ng usaping ito sa mga isyu ng identidad at kasarinlan?

3.      Naririnig ngayon ang tinatawag na pag-iimbento muli ng sarili (reinventing oneself). Kadalasang sinasabi ito tungkol sa mga artistang matagal na sa industriya at nagbago ng kanilang gimik/imahen (branding). Ano kaya ang tunay na kahulugan ng pag-iimbento muli? Isa rin kaya itong dapat ginagawa ng sinumang tao?

Susunod na paksa: Ang sarili at katawan.